In Arcen, een dorp aan de Maas in Noord-Limburg, is de aanleg gestart van een innovatieve onzichtbare waterkering. Deze kering is in normale omstandigheden onzichtbaar omdat hij onder de grond ligt, en komt alleen omhoog bij extreem hoogwater. Het resultaat: maximale bescherming, zonder dat het uitzicht op de rivier of het dorpsaanzicht wordt aangetast.
Wat dit project zo bijzonder maakt, is dat het tot stand kwam dankzij burgerparticipatie. Inwoners van Arcen dachten niet alleen mee, maar droegen ook financieel en praktisch bij. Daarmee is dit een goed voorbeeld van hoe participatie en waterveiligheid elkaar kunnen versterken.
Van betonnen muur naar innovatieve oplossing
Het oorspronkelijke plan van het waterschap was eenvoudig: een verhoging van de dijk met een betonnen muur en een glazen wand erbovenop. Functioneel, maar visueel onaantrekkelijk en ingrijpend voor het dorp. Het plan zou het vrije uitzicht op de rivier belemmeren en het dorpsgezicht aantasten.
Bewoners stelden direct de vraag: kan dit niet anders? Iemand opperde om eens naar het project in Steyl te kijken, waar al een onzichtbare kering was ontwikkeld. Dankzij de gezamenlijke inzet van bewoners en bestuurders werd dit innovatieve alternatief ook voor Arcen onderzocht – en haalbaar gemaakt.
Crowdfunding én cruciale toezeggingen
De bewoners toonden hun betrokkenheid op verschillende manieren:
– Crowdfunding: er werd zo’n €10.000 opgehaald. Geen enorm bedrag in verhouding tot de totale kosten, maar wél een krachtig signaal van draagvlak.
– Niet procederen: inwoners spraken af om geen juridische procedures tegen het plan te starten. Daardoor kon budget dat anders gereserveerd was voor juridische kosten, direct naar de uitvoering gaan.
– Grond beschikbaar stellen: de nieuwe kering loopt dwars door 36 particuliere tuinen. Hoewel de grond eigendom blijft van de bewoners, stelden zij deze vrijwillig ter beschikking voor de aanleg, zodat ze het vrije uitzicht konden behouden.
– Zelf tuinen herstellen: na afloop van de werkzaamheden dragen bewoners zelf zorg voor het herstel van hun tuinen, zonder kosten voor het waterschap.
Deze afspraken laten zien dat bewoners verder gingen dan inspraak alleen: ze namen verantwoordelijkheid, toonden vertrouwen en leverden een concrete bijdrage aan de realisatie.
Steun van gemeente, provincie en fondsen
De inzet van de bewoners werkte aanstekelijk. Hun actieve bijdrage overtuigde ook andere partijen om mee te investeren. Zowel de gemeente Venlo, de provincie Limburg als het Rampenfonds besloten ieder een half miljoen euro toe te voegen aan het project. Zo werd het draagvlak niet alleen lokaal, maar ook bestuurlijk stevig verankerd.
De meerwaarde van participatie bij dijkversterking
Het participatietraject dijkversterking in Arcen toont aan dat burgerparticipatie meer kan opleveren dan draagvlak alleen:
– Innovatie door dialoog: bewoners zetten het alternatief van de onzichtbare kering op de agenda, waardoor een beter plan ontstond.
– Versnelling van besluitvorming: doordat bewoners meedachten en meebetaalden, bleven bezwaren en juridische procedures uit.
– Eigenaarschap en trots: door hun inzet voelen inwoners zich mede-eigenaar van de oplossing – en trots dat hun dorp een voorbeeldproject heeft.
– Multiplicatoreffect: het bewonersinitiatief maakte de weg vrij voor extra financiering door overheid en fondsen.
Inspiratie voor andere projecten
Arcen laat zien dat ook bij complexe thema’s als waterveiligheid, bewoners een doorslaggevende rol kunnen spelen. Het vraagt wel om een aanpak waarin:
– bewoners vanaf het begin betrokken worden,
– er ruimte is om alternatieven te verkennen,
– en waarin toezeggingen en bijdragen van inwoners serieus worden benut.
Met goede procesbegeleiding kan participatie zorgen voor meer draagvlak, betere plannen en snellere uitvoering – precies wat in Arcen is gebeurd.
Lessen voor gemeenten en waterschappen
Projecten zoals in Arcen bieden waardevolle lessen. Ten eerste: neem bewoners serieus en betrek hen vanaf dag één. Zelfs bij technisch ingewikkelde onderwerpen als waterkeringen kunnen inwoners verrassend waardevolle bijdragen leveren. Ten tweede: wees transparant over beperkingen en uitdagingen, zoals budgetten. In Arcen bleek dat als de wil er is, bewoners bereid zijn mee te denken én zelfs mee te investeren om een gewenst resultaat te bereiken. Ten derde: werk samen met gespecialiseerde participatiebegeleiders indien mogelijk. Een ervaren partij kan helpen om het proces in goede banen te leiden, zorgen te vertalen naar oplossingen en alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Zo haal je het maximale uit burgerparticipatie bij projecten rondom waterveiligheid.
Ook aan de slag met participatie en waterveiligheid?
Het verhaal van Arcen is een inspirerend voorbeeld van hoe het ook kan. Een participatieproject rond dijkversterking hoeft niet te verzanden in tegenstand en vertraging – het kan juist een katalysator zijn voor innovatie en gemeenschapszin.
Ben je werkzaam bij een gemeente, waterschap of andere organisatie en wil je aan de slag met een dijkversterking, ruimtelijke opgave of ander project waarbij je bewoners écht wilt betrekken en in beweging wilt krijgen? Neem dan gerust contact met ons op. Wij geloven dat met de juiste aanpak participatie een grote impact kan maken – net zoals in Arcen – en we denken graag mee hoe we ook van jouw project een succes kunnen maken.
